دیسک و صفحه چیست؟ مهم ترین علائم خرابی دیسک و صفحه

دیسک و صفحه چیست؟

کلاچ یکی از لوازم یدکی خودرو و یک مکانیزم مکانیکی است که موتور را از چرخ‌ها جدا کند. دیسک و صفحه یکی از اجزای مهم سیستم کلاچ  در خودرو های دنده ای است.. دیسک، معمولاً از مواد مقاوم به سایش ساخته می‌شود و صفحه، پایه و اتصالات سیستم کلاچ است. وقتی راننده پدال کلاچ را فشار می‌دهد هدف اصلی این سیستم این است که به راننده اجازه دهد تا با فشار دادن کلاچ، موتور و چرخ‌ها را از هم جدا کند و دنده‌ها را تعویض کند.بدون این که قدرت موتور به طور مستقیم به چرخ‌ها منتقل شود.

ساختار سیستم کلاچ

انواع سیستم کلاچ گیربکس :

بسته به نوع گیربکس انواع مختلفی از کلاچ وجود دارد:

1. گیربکس دنده دستی با یک صفحه 
2. گیربکس دنده دستی با دو صفحه دابل کلاچ یا(DCT)
3. گیربکس اتومات با صفحات متغییر

انواع کلاچ بر اساس مشخصات فنی و ساختاری:

پری دمپر Pre-Dampper:

اصطلاح پری دمپر به معنای میرا کننده لرزش یا نوسان گیر است، در صفحه گیربکس اگر محل اتصال به شفت بصورت متحرک به جهات افقی و عمودی باشد اصطلاحا پری دمپر گفته میشود. این امکان در خودررو باعث میشود از خوردگی صفحه در شفت های زاویه دار و کج جلوگیری شود، درواقع به جای اینکه صفحه در امتداد شفت قرار گیرد، محل اتصال خود را با شفت تطبیق میدهد.

فنر دوبل  Double-dampper:

اصطلاح فنر دوبل به معنای دارا بودن دو فنر با سایز های کوچک و بزرگ در داخل هم در صفحه کلاچ میباشد.ویژگی فنر دوبل به کلاچ این امکان را میدهد که با دو مقدار کششی فنر عمل میراکننده را انجام دهد، برای مثال فنر بزرگ برای برای نوسان گیری بزرگ، فنر کوچ برای نوسان گیری کوچک! این به شما در رانندگی حس نرمی بیشتر تعویض دنده را میدهد.

4 فنر یا 6 فنر :

به تعداد فنر های صفحه اطلاق میشود و در واقع تعداد فنر بیشتر نوسان گیری بهتر را خواهد داشت و درگیر شدن شفت با گیربکس نرم تر و با لرزش کمتر انجام میشود. البته ازین هم نباید غافل شد که تعداد فنر بیشتر باعث افزایش زمان چسبیدن صحفه به دیسک و کاهش شتاب اولیه میشود.

سیستم کلاچ شامل اجزای زیر است:

•        پدال کلاچ:راننده با فشار دادن این پدال، عمل کلاچ را انجام می‌دهد.
•        فیل سیستم کلاچ: بخشی از کلاچ است که حرکت پدال را به دیسک کلاچ منتقل می‌کند.
•        دیسک کلاچ: دیسکی است که به جعبه دنده متصل می‌شود و نیروی موتور را منتقل می‌کند.
•        صفحه کلاچ:سطحی سخت که از دیسک و نوعی اصطکاک برای انتقال نیروی موتور به گیربکس تشکیل شده است.
•        فنرها و بلبرینگ‌ها: این اجزا به کارکرد مناسب سیستم کمک می‌کنند.
  

اجزای دیسک و صفحه چیست؟

دیسک و صفحه شامل چندین جزء کلیدی هستند که هر یک نقش بسیار مهمی در عملکرد سیستم کلاچ ایفا می‌کنند. اجزای اصلی شامل:

•        دیسک کلاچ:

این قسمت یک دیسک دایره‌ای شکل است که معمولاً از موادی مانند فولاد یا مواد مقاوم به سایش ساخته می‌شود. دیسک دارای لایه‌ای از مواد اصطکاکی است که به آن اجازه می‌دهد با صفحه کلاچ تماس داشته باشد و نیروی موتور را منتقل کند.

•        صفحه کلاچ:

صفحه کلاچ (یا کلاچ اسکرین) یک سطح سخت است که به موتور متصل می‌شود. صفحه معمولاً بر روی یک محور می‌چرخد و وظیفه آن انتقال نیرو از دیسک به محور چرخ‌ها است. هنگامی که کلاچ فشرده می‌شود، دیسک از صفحه جدا شده و به سهولت دنده‌ها تعویض می‌شود.

•        بلبرینگ کلاچ

بلبرینگ کلاچ به بهبود عملکرد و کاهش صدای سیستم کمک می‌کند. این قطعه معمولاً در مرکز سیستم کلاچ قرار دارد و هنگام فشردن کلاچ به حرکت می‌آید.

•        فاصله‌گذار‌ها

فاصله‌گذار‌ها برای تنظیم فاصله مناسب بین دیسک و صفحه طراحی شده‌اند. این اجزا به عملکرد بهینه سیستم کمک می‌کنند و از ساییدگی زودرس جلوگیری می‌کنند.

•        فنرها

فنرها در سیستم کلاچ برای ایجاد فشار به دیسک و صفحه استفاده می‌شوند و کمک می‌کنند تا سیستم به درستی عمل کند. 

نحوی عملکرد دیسک و صفحه

۱: فشردن پدال کلاچ

با فشردن پدال کلاچ دیسک کلاچ از صفحه کلاچ جدا می شود. این کار به چرخ دنده‌ها اجازه می‌دهد تا آزادانه بچرخند و نیروی موتور به گیربکس منتقل نشود.

۲: جدایی دیسک و صفحه

با فشرده شدن پدال کلاچ فاصله‌ای بین دیسک و صفحه ایجاد می‌شود که به گیربکس اجازه می‌دهد تا دنده‌ها تعویض شوند. در این مرحله، نیروی موتور به صفحه کلاچ منتقل نمی‌شود و موتور می‌تواند بدون بار در گردش باشد.

۳: تعویض دنده

با فشردن پدال کلاچ و جدایی دیسک و صفحه، راننده می‌تواند دنده را تغییر دهد. این می‌تواند شامل ورود به دنده بالاتر (افزایش سرعت) یا دنده پایین‌تر (کاهش سرعت) باشد.

۴: رها کردن پدال کلاچ

بعد از انتخاب دنده جدید، و رها کردن پدال در این حالت، باعث می‌شوند که دیسک کلاچ دوباره به صفحه کلاچ بچسبد. این عمل باعث انتقال نیروی موتور به گیربکس و در نتیجه به چرخ‌ها می‌شود و خودرو با دنده ی جدید حرکت می کند.

نکات مهم در عملکرد بهتر دیسک و صفحه

•        تجربه نرم و یکنواخت: پیاده‌سازی نادرست در فشردن یا رها کردن کلاچ می‌تواند منجر به لرزش و صدای ناهنجار شود. این عمل باید به آرامی و با دقت انجام شود.
•        توجه به دما: حرارت بالای دیسک و صفحه می‌تواند باعث فرسایش سریع آن‌ها شود. بنابراین، عدم استفاده مکرر از کلاچ در ترافیک یا در مسیرهای شیب‌دار بسیار مهم است.
•        درک حس کلاچ: رانندگان باید به نشانه‌ها و احساسات پدال کلاچ توجه کنند. وجود هرگونه صدای غیرعادی یا لرزش ممکن است نشان‌دهنده مشکلی در دیسک یا صفحه باشد.

انواع دیسک و صفحه

انواع مختلفی از دیسک و صفحه وجود دارد که بسته به نوع خودرو و نیازهای فنی متفاوت است. برخی از انواع رایج شامل:

•        دیسک و صفحه عادی

این نوع دیسک و صفحه معمولاً برای خودروهای عمومی و معمولی طراحی شده‌اند. آن‌ها از مواد مقاوم به سایش ساخته شده و برای استفاده طولانی مدت مناسب هستند.

•        دیسک و صفحه اسپورت

این نوع دیسک و صفحه برای خودروهای اسپرت و با عملکرد بالا طراحی شده‌اند. معمولاً از مواد سبک‌تر و مقاوم‌تر در برابر حرارت ساخته می‌شوند و به عملکرد بهتر خودرو در سرعت‌های بالا کمک می‌کنند.

•        دیسک و صفحه سرامیکی

دیسک و صفحه سرامیکی معمولاً در خودروهای حرفه‌ای و مسابقه‌ای استفاده می‌شوند. این نوع دیسک‌ها به خوبی حرارت را تحمل کرده و از شدت سایش پایین‌تری برخوردارند.

•        دیسک و صفحه با قدرت تحمل بالا

این نوع دیسک و صفحه برای خودروهای شاسی بلند و بارکش مناسب هستند. آن‌ها طراحی خاصی دارند که می‌تواند وزن و فشار بالاتری را تحمل کند.

علائم خرابی دیسک و صفحه

تشخیص خرابی دیسک و صفحه معمولاً به کمک علائمی همچون:

•        لرزش هنگام فشار دادن کلاچ

این لرزش به دلیل عدم توازن دیسک یا صفحه و یا فرسایش آن بروز می‌کند. که هنگام فشار دادن کلاچ احساس می شود.

•        صدای غیرعادی حین تعویض دنده

صدای غیرعادی، مانند خش‌خش یا جیرجیر، در هنگام تعویض دنده می‌تواند نشان‌دهنده ساییدگی دیسک و صفحه باشد

•        کشیدگی کلاچ

اگر کلاچ به سختی عمل کند، ممکن است نشانه خراب شدن سیستم باشد..

•        حرکت نامنظم خودرو

اگر پس از برداشتن پا از کلاچ، خودرو به خوبی حرکت نکند و یا در حالت دنده، نامنظم بچرخد، ممکن است دیسک و صفحه دچار خرابی شده باشند.

•        بوی سوختگی لنت

بوی سوختگی لنت در کابین خودرو، مخصوصا پس از استفاده طولانی‌مدت از کلاچ، می‌تواند نشانه‌ای از فرسایش دیسک باشد. که  نیاز به تعویض دارد.

دلایل خرابی دیسک و صفحه

•        فرسایش طبیعی: به مرور زمان و استفاده مداوم از خودرو، دیسک و صفحه دچار سایش می‌شوند. این فرسایش به‌خصوص در خودروهای شهری و شهر های پرترافیک که به طور مکرر از کلاچ استفاده می‌شود بیشتر است.
•        استفاده نادرست از کلاچ: فشار دادن بیش از حد یا آهسته عمل کردن با کلاچ می‌تواند به دیسک و صفحه آسیب بزند. همجنین رانندگان تازه‌کار یا کسانی که به المان‌های خودرو تسلط ندارند، ممکن است با فشار دادن کلاچ به‌طور زائد یا نادرست، باعث آسیب به دیسک و صفحه شوند.
•        نقص فنی: مواردی مانند تراز نبودن سیستم کلاچ، بلبرینگ‌ها یا دیگر اجزا می‌تواند به خرابی دیسک و صفحه منجر شود. این نقص‌های فنی معمولاً توسط تکنسین‌های متخصص نیاز به بررسی دارند.
•        حرارت بالا: گرما باعث از بین رفتن کیفیت مواد دیسک و صفحه می‌شود.
•        بارگیری بیش از حد: خودروهای شاسی بلند و بارکش باید با مراقبت استفاده شوند. بارگیری بیش از حد می‌تواند فشار بیشتری بر روی دیسک و صفحه وارد کند و به خرابی آن‌ها منجر شود.

رعایت نکات زیر می تواند به طولانی تر شدن عمر دیسک و صفحه کمک کند:

برای افزایش عمر دیسک و صفحه و جلوگیری از خرابی زودرس، رعایت نکات زیر ضروری است:

•        سعی کنید از فشردن طولانی‌مدت پدال کلاچ پرهیز کنید.
•        استفاده صحیح از دنده‌ها: هنگام تعویض دنده سعی کنید حرکات را به آرامی انجام دهید.
•        هنگام تعویض و خرید دیسک و صفحه، از برندهای معتبر استفاده کنید تا از کیفیت و کارایی محصولات اطمینان حاصل کنید.
•        سیستم کلاچ خودرو را به طور منظم بررسی کنید و در صورت مشاهده هرگونه علائم خرابی، سریعاً اقدام به تعمیر کنید.
•        از بارگیری بیش از حد خودرو جلوگیری کنید تا فشار و تنش بیشتری به سیستم وارد نشود.

بهترین برندهای دیسک و صفحه

مشخصات دیسک و صفحه خوب :

این بررسی فارغ از برند است و ما بصورت عمومی برای شما مشخصات یک دیسک و صفحه با کیفیت را توضیح میدهیم.

صفحه کلاچ مرغوب :

• بخش کائوچویی باید تیره و متراکم و دارای رشته های مسی باشد
• بخش اتصال به شفت باید دارای دنده های دقیق و شکیل باشد
• اتصال صفحه به شاسی باید توسط پرچ های با کیفیت و بسیار مقاوم باشد
• شاسی صفحه باید دقیق و بدون کوچکترین تاب یا زاویه و کجی باشد
• فنر ها یا دمپر باید از جنس مرغوب و مقاوم باشد

دیسک مرغوب :

• آلیاژ دیسک باید مقاوم در برابر حرارت بالا باشد
• دیسک باید دارای قطر دقیق و فیت خودرو باشد
• دیسک باید فاقد تاب و کجی باشد

بهترین برندهای دیسک و صفحه:

در بازار قطعات خودرو، چندین برند معتبر و برتر وجود دارند که به تولید دیسک و صفحه کلاچ می‌پردازند. در ادامه، به معرفی برخی از بهترین برندها و ویژگی‌های آن‌ها می‌پردازم:

•        دیسک و صفحه والئو سبز فرانسه (Valeo)

کشور: فرانسه و اخیرا ترکیه

ویژگی‌ها: دیسک و صفحه والئو در بسته‌بندی سبز رنگ عرضه می‌شود. این محصولات به صورت اصل از کمپانی والئو تولید شده و در ایران بیشتر با لیبل هرینگتون یا گپکو شناخته می‌شوند. این سری از دیسک و صفحه‌ها دارای کیفیت مطلوبی بوده و عمر مفید آن‌ها بین 100 تا 150 هزار کیلومتر است.

•        دیسک و صفحه والئو پی اچ سی (Valeo-PHC)

کشور: ترکیبی از فرانسه و کره جنوبی

ویژگی‌ها: این کیت کلاچ‌ها ترکیبی از محصولات والئو و پی اچ سی هستند و در بسته‌بندی‌های آبی یا شرکتی ایساکو عرضه می‌شوند. محصولات این برند کیفیت بسیار خوبی دارند و تأییدیه خودروسازهای داخلی را دارا بوده و در خط تولید به کار می‌روند.

•        دیسک و صفحه اورجینال خودروساز

کشور: متغیر (بسته به خودروساز)

ویژگی‌ها: این کیت کلاچ‌ها به‌طور معمول در بسته‌بندی‌های خودروسازان مانند رنو یا پژو سیتروئن عرضه می‌شوند. یافتن محصولات اصلی این گروه ممکن است دشوار باشد، بنابراین توصیه می‌شود حتماً از فروشگاه‌های معتبر تهیه شود.

•        دیسک و صفحه عظام

کشور: ایران

ویژگی‌ها: دیسک و صفحه‌های گروه عظام محصولات ساخت ایران هستند و کیفیت مطلوبی در بین محصولات تولید داخلی دارند. عمر مفید این محصولات بین 70 تا 100 هزار کیلومتر می‌باشد.

•        دیسک و صفحه شایان صنعت

کشور: ایران

ویژگی‌ها: گروه شایان صنعت به عنوان یک تولیدکننده معتبر ایرانی، تأمین‌کننده کیت کلاچ‌های شرکتی سایپا و ایساکو است. عمر مفید این محصولات نیز بین 70 تا 100 هزار کیلومتر تخمین زده می‌شود.

•        لوک (LuK)

کشور: آلمان

ویژگی‌ها: لوک یکی از برندهای معتبر در زمینه دیسک و صفحه کلاچ است و به خاطر فناوری‌های نوآورانه و کیفیت بالای محصولاتش شناخته می‌شود. این برند زیرمجموعه گروه ZF است و به تولید انواع سیستم‌های کلاچ با تکنولوژی پیشرفته پرداخته است.

•        پایا کلاچ (Paya Clutch)

کشور: ایران

ویژگی‌ها: پایا کلاچ یکی از برندهای داخلی معتبر در تولید دیسک و صفحه کلاچ است. این برند به تولید قطعات با کیفیت و مطابق با استانداردهای بین‌المللی متعهد است و در بازار ایران شناخته شده است.

•        دایکن (EXEDY)

کشور: ژاپن

ویژگی‌ها: دایکن به عنوان یکی از تولیدکنندگان معتبر در زمینه دیسک و صفحه کلاچ در آسیا فعالیت می‌کند. محصولات این برند معمولاً با کیفیت بالا و عملکرد مناسب شناخته می‌شوند.

•        هرینگتون (Harrington)

کشور: غیرمتمرکز (کمتر شناخته شده)

ویژگی‌ها: این برند به تولید قطعات خاصی می‌پردازد و ممکن است در برخی بازارها شناخته شده‌تر باشد. قبل از انتخاب، توصیه می‌شود اطلاعات بیشتری درباره کیفیت و توصیه‌های مشتریان بررسی شود.

•        آیسین (Aisin)

کشور: ژاپن

ویژگی‌ها: آیسین یکی از تولیدکنندگان بزرگ قطعات خودرو است و به خاطر دیسک و صفحه‌های کلاچ با کیفیت و قابل اعتماد معروف است. این برند معمولاً محصولات خود را با فناوری‌های پیشرفته و در استانداردهای بالای کیفیت تولید می‌کند.

•        کورمن (Korman)

کشور: ایالات متحده

ویژگی‌ها: کورمن به تولید دیسک و صفحه‌های کلاچ و همچنین قطعات جانبی مربوط به سیستم انتقال قدرت مشغول است و محصولات آن در بازار به خاطر کیفیت و عملکرد مناسب شناخته شده‌اند.

•        سکو (Seco)

کشور: کره

ویژگی‌ها: سکو آیسین یکی از تولیدکنندگان بزرگ قطعات خودرو است و به خاطر دیسک و صفحه‌های کلاچ با کیفیت و قابل اعتماد معروف است و سعی دارد محصولات خود را با کیفیت مناسب و قیمت مقرون به صرفه به بازار عرضه کند.