علائم خرابی شمع خودرو (راهنمای جامع)

شمع خودرو یک قطعه حیاتی در سیستم برق و احتراق خودرو است که وظیفه جرقه زنی را برعهده دارد. این قطعه مهم در بالای سیلندر قرار دارد و بعد از متراکم و مخلوط شدن سوخت و هوا توسط پیستون، برق را از کویل گرفته و جرقه ای (ایجاد جرقه بین الکترودها انجام می شود) با ولتاژ بالا تولید می کند و  نیروی لازم برای به حرکت در آوردن خودرو را فراهم میکند. نیروی حاصل از این انفجار از طریق پیستون به مجموعه میل لنگ منتقل شده و از طریق سیستم گیربکس به سمت چرخ ها منتقل شده و باعث به حرکت درآمدن خودرو میشود. شمع ها مانند هر قطعه ی دیگری در خودرو عمر مفید مشخصی دارند (معمولاً بین  ۳۰,۰۰۰ تا ۱۰۰,۰۰۰ کیلومتر است) که به عوامل مختلفی از جمله نوع شمع، کیفیت سوخت، شرایط رانندگی، سیستم احتراق ، نوع موتور و ... بستگی دارد. در اصل طول عمر مفید شمع بسته به نوع و کیفیت آن و همچنین نوع موتور و جنس الکترود مرکزی آن متفاوت است.

علائم خرابی شمع خودرو:

از آنجایی که شمع ها نقش مهمی در خودرو دارند خرابی آن ‌ها می‌تواند منجر به کاهش کارایی موتور و مشکلات دیگر در خودرو شود. علائم خرابی شمع خودرو می‌تواند به شکل‌های مختلفی بروز کند:

• مشکل در استارت خوردن و روشن شدن موتور

اگر خودرو به سختی  استارت می خورد و یا موتور آن روشن نمی شود یکی از دلایل آن می تواند خرابی شمع ها باشد.

• افزایش مصرف سوخت

خرابی شمع می‌تواند منجر به احتراق ناقص شده و مصرف سوخت را افزایش دهد.

• لرزش موتور

وجود ناهنجاری در عملکرد موتور از جمله لرزش موتور در هنگام روشن بودن و یا صدای غیرطبیعی از موتور می تواند از دیگر علائم خرابی شمع ها باشد.

• تولید دود زیاد

خارج شدن بوی بنزین از اگزوز  و یا خروج بیش از حد دود از اگزوز می تواند به دلیل معیوب بودن شمع ها که باعث احتراق ناقص می شوند باشد.

• روشن شدن چراغ چک موتور

از اولین نشانه های خرابی شمع ها می توان به روشن شدن چراغ چک اشاره کرد.

• کاهش قدرت موتور

انتخاب شمع مناسب با فیلر مناسب موتور آن می تواند تاثیر فوق العاده ای در قدرت و شتاب خودرو داشته باشد. اگر قدرت و شتاب خودرو به طور قابل توجهی کاهش پیدا کرده باشد مشکل می تواند  از شمع های آن باشد. (با بررسی وضعیت شمع ها می توانید مشکل را شناسی کنید ممکن نیاز به فیلر گیری مجدد داشته باشند و یا رسوب گرفته و کثیف شده باشند)

• تغییر ظاهر شمع ها

• ترک خوردگی یا شکستگی چینی شمع ها:

سرامیک ها به ضربه حساس اند و ممکن است دچار ترک و شکستگی شود که در این صورت شمع ها باید تعویض گردند.

• تیره شدن سرامیک شمع ها:

تغییر رنگ سرامیک شمع ها می توانند نشان دهنده ی احتراق ناقص و یا مشکل در جرقه زنی آن باشد.

مقاله مرتبط: شمع ماشین چیست؟ انواع شمع ماشین و زمان تعویض آن

عمر مفید انواع شمع خودرو:

• انواع شمع از نظر جنس آلیاژ سوزن مرکزی

در ساخت الکترود مرکزی شمع موتور از آلیاژ های مختلفی استفاده می شود که تفاوت جنس الکترود یا همان آلیاژ بر طول عمر و عملکرد شمع اثر می گذارد، نتیجه، شمع‌ها با توجه به نوع ساختارشان عمر مفید متفاوتی دارند. که به طور کلی می توان به صورت زیر دسته بندی کرد:

• عمر مفید شمع های نیکلی بین 20,000 الی 40,000 کیلومتر
• عمر مفید شمع های پلاتینیومی بین 40,000 الی 80,000 کیلومتر
• عمر مفید شمع های ایریدیومی بین 80,000 الی 160,000 کیلومتر

در اصل شمع های نیکلی یا زغالی همان شمع های فابریکی هستند که اکثر خودروساز ها روی خودرو استفاده میکنند این شمع ها کارکرد نرمتر موتور خودرو را به همراه دارند اما برای شتاب و قدرت بیشتر و طول عمر بیشتر گزینه مناسبی نیستند. در کنار آن شرکت های تولید کننده لوازم یدکی خودرو برای بازدهی بیشتر سراغ تولید شمع با تکنولوژی های به روز رفتند و نتیجه تولید شمع های سوزنی بود با آلیاژ های پلاتینیوم و ایریدیوم. شمع های پلاتینیوم یک رده بالاتر از شمع های نیکلی هستند که قدرت جرقه زنی بیشتری نستب به مدل نیکلی دارند و همچنین طول عمر تقریبا 2 برابری را نسبت به آن ها دارند. بالاتر از شمع های پلاتینیوم شمع های ایریدیومی تولید و به بازار عرضه شدند. شمع های ایریدیومی هم نسبت به شمع های پلاتینیومی قدرت جرقه بالاتری را دارند و طول عمر آن ها نیز نسبت به شمع های پلاتینیومی بالاتر است. البته در این بین شمع های دبل پلاتینیوم، پلاتینیوم ایریدیوم و دبل ایریدیوم هم طراحی و تولید شدند که علاوه بر سوزن مرکزی که از آلیاژ های ایریدیوم یا پلاتینیوم هستند روی الکترود منفی آن ها نیز از خال ها یا پد های پلاتینیوم یا ایریدیوم برای تمرکز بیشتر جرقه و به اصطلاح جرقه زنی پین تو پین یا نقطه به نقطه استفاده شده است.

• انواع شمع از نظر شکل ظاهری

در نظر داشته باشید که هر خودرو ساز نسبت به سرسیلندر و موتور خودرو ممکن است از نوع شمع ها با شکل ظاهری متفاوتی استفاده کند. شمع ها از نظر سایز آچار به آچار 14، 16 و 21 و 22 تقسیم میشوند و همچنین از نظر سایز پایه به شمع های پایه کوتاه، پایه متوسط و پایه بلند تقسیم میشوند. شمع های پایه کوتاه اکثر برای خودروهای آمریکایی قدیمی مثل شورولت و . . . استفاده میشد که امروزه روز منسوخ شده اند و مکانیک های امروزی شمع های پایه متوسط را به اسم شمع پایه کوتاه می شناسند برای مثل شمع خودرهای موتور ملی و موتور XU7 که روی خودرو های پژو، پارس و سمند LX نصب شده است همگی از این نوع شمع ها هستند. در کنار این دسته بندی ها سایز رزوه شمع ها نیز اهمیت دارد که به سایز 10، 12، 14 و 16 تقسیم میشوند.

علل خرابی شمع خودرو:

شمع موتور نیز مانند هر کالا مصرفی دیگری ممکن است دچار خرابی شود که البته در صورت نگهداری صحیح و استفاده اصولی از آن باعث خواهد شد طول عمر این قطعه افزایش پیدا کند. در ادامه علل خرابی و مواردی که میتواند باعث خرابی شمع موتور شود را بررسی خواهیم کرد:

• کیفیت پایین سوخت و جمع شدن کربن و رسوب روی شمع ها

اگر مقدار رسوبات روی شمع ها زیاد باشد می تواند جریان جرقه را مسدود کند و یا باعث ضعیف شدن آن و در نتیجه احتراق ناقص و کارکرد نامنظم موتور شود. از اصلی ترین دلایل ایجاد رسوب روی شمع ها می توان به کیفیت پایین سوخت اشاره کرد.

• شرایط رانندگی

رانندگی در شرایط سخت، مانند ترافیک های سنگین یا رانندگی در مناطق کوهستانی و تحت فشار یا بسیار دور بالا می تواند عمر شمع ها را کاهش دهد.

• شرایط آب و هوایی

شرایط آب و هوایی نامساعد (مانند گرما و یا سرمای شدید، رطوبت بالا) می توانند بر طول عمر شمع ها اثر بگذارد.

• نشت روغن روی شمع ها

اگر رینگ های پیستون خراب شود روغن بر روی شمع ها نشت پیدا می کند و باعث خراب شدن شمع ها می شود.

• اشکال در سیستم احتراق

اگر کویل‌ یا وایر ها به درستی عمل نکنند، باعث تولید جرقه نامنظم و خرابی شمع ها می شود.

• خیس شدن شمع ها

اگر به هر دلیلی مثل شستوشوی موتور آب وارد موتور شده و شمع ها خیس شود باعث خرابی شمع ها شده و نیاز به تعویض دارند.

• آسیب فیزیکی

افتادن یا ضربه ی فیزیکی به شمع ها می تواند باعث خرابی و از کار افتادن شمع ها شود.

• تنظیم فیلر نامناسب

اگر در هنگام تنظیم فیلر به الکترود آن ضربه وارد شود و یا فاصله ی  بین الکترود ها نا مناسب باشد می تواند باعث اشتعال ضعیف یا عدم اشتعال شود.

• نقص در عایق بندی

خرابی یا آسیب به عایق شمع می‌تواند منجر به نشت ولتاژ و عملکرد نادرست شمع شود.

راهکارهای جلوگیری از خرابی شمع های خودرو:

برای جلوگیری از خرابی شمع‌های خودرو، می‌توانید نکات زیر را رعایت کنید و از مشکلات جدی تر و خسارات بیشتر جلوگیری کنید و عمر شمع ها را افزایش دهید:

• تعویض به موقع شمع ها و انتخاب مناسب نسبت به موتور خودرو

همیشه از شمع های اصلی و مناسب موتور خودرو (طبق توصیه‌های تولیدکننده خودرو) و شرایط رانندگی خود انتخاب کنید.

• بررسی و سرویس منظم شمع ها

سرویس و بررسی دوره ای شمع ها و پاک کردن آن ها از آلودگی ها و رسوبات می تواند از خرابی شمع ها جلوگیری کند.

• استفاده از اکتان

استفاده از اکتان می تواند به بهبود کیفیت سوخت و همچنین احتراق کامل کمک کند و در نتیجه باعث افزایش طول عمر شمع ها میشود.

• استفاده ازمکمل های اصلی و برند

در هنگام استفاده از مکمل های مختلف به ویژه اکتان ها  به اصالت آنها توجه کنید زیرا فرمولاسیون آنها safe است و از آسیب رساندن به شمع ها جلوگیری می کند.(اگر مکمل های مناسب استفاده نشود باعث ذوب شدن الکترود شمع شده که نه تنها باعث خرابی شمع ها می شود بلکه ممکن است خسارت های زیادی به موتور خودرو وارد کند)

• تمیز کردن سیستم احتراق

آلاینده ها و کربن های نسوخته (حاصل از احتراق ناقص و یا سوخت بی کیفیت) می تواند باعث خرابی شمع ها شود.